หลักการเขียนหลักการและเหตุผลของโครงการ
ขอเสนอวิธีการแบ่งประเภทของโครงการออกเป็น ๔ ประเภท เพื่อให้ง่ายต่อการเขียนหลักการและเหตุผล ซึ่งเคยเขียนไว้นานแล้วที่นี่
๑) โครงการฐานนโยบาย (Policy-based Project) หมายถึง โครงการที่มีเป้าหมายเพื่อทำให้แผนงานของหน่วยงาน เช่น แผนกลยุทธ์ แผนปฏิบัติราชการประจำปี ฯลฯ บรรลุเป้าประสงค์ของแผน กล่าวคือ เป็นโครงการที่เกิดจากการแปลงแผนกลยุทธ์มาเป็นแผนปฏิบัติ สิ่งที่ได้คือ "แผนดำเนินการ" ซึ่งประกอบด้วยโครงการต่าง ๆ
๒) โครงการบนฐานปัญหา (Problem-based Project) หมายถึง โครงการที่มีเป้าหมายเพื่อแก้ปัญหา สำคัญว่าต้องมีการศึกษา สำรวจ และวิเคราะห์ปัญหาอย่างดี ให้ได้ปัญหาที่แท้จริง ปัญหาที่เข้าท่า เป็นสาเหตุที่แท้จริงของปัญหาสำคัญ คือ เมื่อแก้ปัญหานั้นแล้วไม่ได้ทำให้เกิดปัญหาใหม่ขึ้นตามมา
โครงการบนฐานปัญหานี้ อาจแบ่งแยกย่อยไปอีกตามเป้าหมายเน้นของโครงการ ได้เป็น ๓ ประเภท ได้แก่
- ๒.๑) โครงการเพื่อแก้ปัญหาเฉพาะด้าน คือ โครงการที่มุ่งแก้ปัญหานั้น ๆ ให้ดีขึ้นในระยะเวลาไม่นาน โดยการลงมือทำเพียงครั้งเดียว เป็นโครงการระยะสั้น เช่น โครงการฝึกอบรม โครงการค่ายอาสาสร้าง หรือ โครงการบริการชุมชนและสังคม (Service-based Project) หรือ โครงการบริการวิชาการ ที่มุ่งแก้ปัญหาของชุมชนโดยการถ่ายทอดองค์ความรู้หรือเทคโนโลยี เป็นต้น
- ๒.๒) โครงการเพื่อพัฒนาทักษะการเรียนรู้ หรือเรียกว่า "โครงงาน" หรือ Project for Learning คือ โครงการที่มุ่งศึกษา ค้นคว้า เพื่อพัฒนาทักษะการเรียนรู้ของผู้ทำโครงงานเอง มักใช้กับการเรียนการสอนในรายวิชาต่าง ๆ เพื่อฝึกฝนทักษะการเรียนรู้ด้วยตนเอง
- ๒.๓) โครงการเพื่อการศึกษาค้นคว้าองค์ความรู้ใหม่ หรือเรียกว่า "โครงการวิจัย" หรือ Research-based Project คือ โครงการที่มุ่งศึกษาค้นคว้าหาทางแก้ปัญหาที่กำหนดอย่างเป็นระบบ
๓) โครงการบนฐานความคิดสร้างสรรค์ (Creative-based Project) หมายถึง โครงการที่เกิดขึ้นจากความคิดสร้างสรรค์ ผู้ต้องการทำโครงการมีฉันทะที่จะพัฒนาสิ่งหนึ่งสิ่งใดขึ้นใหม่ หรือนำสิ่งใหม่ๆ นำนวัตกรรม หรือมองไปในอนาคตและทำนายด้วยข้อมูลที่น่าเชื่อถือว่าจะเกิดสิ่งใดขึ้น จึงเขียนโครงการขึ้นเพื่อป้องกัน หรือสร้างสรรค์นวัตกรรมนั้น ๆ ขึ้น ฯลฯ
ในรายวิชา ๐๐๓๖๐๐๖ ภาวะผู้นำ(การเปลี่ยนแปลง) ได้กำหนดให้นิสิตเลือกทำโครงการบนฐานปัญหา และฝึกเขียนหลักการและเหตุผลบนฐานปัญหา ... ต่อไปนี้เป็นงานชิ้นแรกของนิสิต เป็นการเขียนหลักการและเหตุผลของโครงการหลังจากบอกให้ไปอ่านวิธีการเขียนข้างต้นนี้
กลุ่มอินทรี
- เป็นลักษณะการเขียนโครงการบนฐานปัญหา ซึ่งสามารถเขียนระบุปัญหาได้ดี แต่มีข้อแม้ว่า ผู้อ่านต้องอยู่ในสถานการณ์ปัญหานั้นด้วย หากผู้อ่านไม่เคยประสบพบปัญหาในสถานการณืเดียวกัน อ่านแล้วจะไม่เข้าใจ ดังนั้น จึงต้องปรับคำอธิบายให้ชัดเจนยิ่งขึ้น เช่น เปลี่ยนคำว่า "ถนนเส้นนี้" เป็น "ถนนหน้าอาคารราชนครินทร์" เป็นต้น
- การเขียนยังไม่เห็นระดับความรุนแรงของสถานการณ์ปัญหา ผู้อ่านอาจรู้สึกว่าผู้เขียนโครงการไม่ได้ลงพื้นที่สำรวจอย่างจริงจัง หากมีการระบุตัวเลขจำนวนรถที่จอดผิดระเบียบ จำนวนครั้งของอุบัติเหตุที่เคยเกิดขึ้น ฯลฯ ข้อมูลที่แม่นยำ คือสิ่งที่จำทำให้งานสำเร็จ
- การเขียนหลักการและเหตุผล ยังขาดประเด็นสำคัญอยู่อย่างน้อย ๒ ประการ ได้แก่ แนวคิดในการแก้ไขปัญหา และภาพแห่งความสำเร็จหลังการทำโครงการ
- กลุ่มอินทรี น่าจะไม่ได้อ่านบันทึกแนะนำการเขียนโครงการมาก่อน
กลุ่มหมี
- กลุ่มหมีพยายามจะเขียนหลักการและเหตุผลบนฐานนโยบายหรือคำสั่งให้จำเป็นต้องทำโครงการ แต่โครงการที่มอบหมายไปอยากให้เขียนโครงการบนฐานปัญหา เอาปัญหาที่ขีดเส้นใต้มาขยายความให้เห็นบริบทและความรุนแรงของปัญหา เห็นแนวคิดในการแก้ปัญหา และเห็นเป้าหมายหรือภาพความสำเร็จหลังการดำเนินโครงการ
- เข้าใจว่า กลุ่มหมีพยายามอ่านบันทึกแนะนำ เรื่องฝึกเขียนต้องเพียรกันต่อไปครับ
กลุ่มบันได
- กลุ่มเทียนเขียนข้อมูลปัญหาจากการลงพื้นที่ศึกษาสำรวจได้ดีพอสมควรครับ ขาดไปบ้างเพียงแค่ความสละสลวยสอดคลัองเป็นเหตุเป็นผลของภาษาเขียน ซึ่งถือเป็นทักษะการเขียนที่ผู้เรียนต้องเพียรเขียนบ่อย ๆ สิ่งที่ควรเพิ่มคือบริบทของ "ตลาดน้อย" ที่หากผู้อ่านไม่ได้อยู่ในสถานการณ์ ไม่เคยไปตลาดน้อย อาจจะอ่านไม่เข้าใจ
- กลุ่มเทียนเขียนตามคำแนะนำเรื่องการนำเอาผลสำรวจเชิงตัวเลขมาเสริมความน่าเชื่อถือได้ดี และมีสาระตามคำแนะนำ ปัญหาคืออะไร จะแก้อย่างไร ผลที่คาดจะเกิดคืออะไรได้ดี ... เขียนบ่อย ๆ จะดีขึ้นเรื่อย ๆ ครับ
กลุ่มภูเขา
- ย่อหน้าแรกจะถือว่าเขียนได้ดีในกรณีที่ผู้รับผิดชอบโครงการเป็นสำนักศึกษาทั่วไป ถือเป็นการเขียนหลักการและเหตุผลแบบ "ตามนโยบายหรือคำสั่ง" แต่ในกรณีนี้ อาจมุ่งไปที่วัตถุประสงค์ของรายวิชาหรือมุ่งไปที่บริบทและเหตุผลบนฐานปัญหาเลย
- เขียนบริบทของปัญหา (สถานการณ์ปัญหา สาเหตุ และผลกระทบ) ได้ดีพอสมควร การปรับปรุงประโยคให้สละสลวยกระทัดรัดชัดเจนขึ้นและบอกที่มาที่ไปของตลาดน้อยเกริ่นนำก่อน จะทำให้ผู้อ่านเห็นภาพมากขึ้น เช่น " ตลาดน้อยคือโรงอาหารกลางขนาดใหญ่ที่สุดของมหาวิทยาลัยมหาสารคาม วิทยาเขต ต. ขามเรียง (ม.ใหม่) ทุกๆ วัน นิสิตจำนวนกว่า ๒๐,๐๐๐ คนจะมารับประทานอาหารกลางวันและอาหารเย็นที่นี่ .... " เป็นต้น
- ควรปรับปรุงวิธีการแก้ปัญหา ให้นิสิตทุกคนในกลุ่มได้มีส่วนร่วม นิสิตได้คิดเอง ทำเอง แก้ปัญหาเองมากที่สุด
กลุ่มเทียน
- ย่อหน้าแรกเขียนได้ดีครับ เห็นว่าปัญหาคืออะไร อยู่ที่ไหน อะไรคือสาเหตุของปัญหา
- ย่อหน้าที่สองและที่สาม เป็นไม่ใช่ลักษณะการเขียนหลักการและเหตุผล แต่เป็นลักษณะการเขียนหนังสือราชการแบบบันทึกข้อความ
- ในส่วนที่จะสื่อว่าจะแก้ปัญหาอย่างไร ใช้คำมีลำดับขั้นตอน ๑ ๒ ๓ จึงควรจะไปเขียนไว้ที่วิธีการดำเนินการ การเขียนในส่วนหลักการและเหตุผลนั้น ต้องสังเคราะห์รวบลัดชัดเจนเห็นแนวคิด ไม่ต้องลงรายละเอียดย่อย
- โดยรวมถือว่า โอเคครับ เขียนดี ศึกษาจากการอ่านบันทึกได้ดี สู้ต่อไปครับ
กลุ่มลำธาร
- โดยภาพรวมเขียนได้ดีครับ เข้าใจง่ายดี แต่....
- การเริ่มด้วยคำว่า "คงปฏิเสธไม่ได้ว่า สถานศึกษานั้นสำคัญมากเพียงใด ...." ซึ่งเป็นประโยคคำพูด (ภาษาพูด) ทำให้รู้สึกไม่ค่อยเป็นทางการ เป็นลักษณะนิยาย เรื่องสั้น การเขียนโครงการนิยมใช้ภาษาเขียน โดยเฉพาะภาษาเขียนที่เป็นทางการ
- ความเป็นเหตุเป็นผลเป็นเรื่องสำคัญยิ่งยวดในการเขียนหลักการและเหตุผล ตัวอย่างเช่น การบอกว่า โรงเรียนสำคัญสื่อจึงสำคัญ ไม่ได้เป็นเหตุเป็นผลกันชัดเจน นักเรียนเรียนไม่เข้าใจเพราะขาดแคลนสื่อ จึงถือว่าพอจะใช้ได้ เป็นต้น
- สองสามบรรทัดที่ขีเเส้นใต้ เป็น "น้ำ" นอกประเด็นไกลเกินไป การเขียนหลักการและเหตุผล ควรเน้นไปที่ประเด็นปัญหาเด่นไปเลย ไม่ต้องอ้อม ไม่เขียนกว้าง แต่เขียนลึก ลึกลงในข้อมูลปัญหา สาเหตุปัญหา ตัวเลขจำนวน ความรุนแรง เป็นต้น
กลุ่มภาพอิสระ
- ตัวหนังสือสวยมากครับ ขอขอบคุณมาก ขอให้รักษาความดี (ต่อผู้อ่าน) นี้ไปตลอดกาล สอนให้ลูกหลานของเราต่อ ๆ ไป
- การเขียนยังเป็นภาษาพูด เช่น "พากันมีรถ..." หรือ "ด้วยกันทั้งนั้น" ฯลฯ การเขียนโครงการนิยมใช้ภาษาเขียน ภาษาทางการ ราชการ ... ฝากไว้ให้ฝึกต่อไปครับ
- ความเป็นเหตุเป็นผลของประโยคต่อประโยคเป็นเรื่องสำคัญอันดับหนึ่ง จากการอ่านบอกว่า คนไม่เคารพกฎจึงเล็งเห็นความสำคัญ น่าจะเขียนถึงผลกระทบจึงเห็นความสำคัญ เช่น
- การไม่เคารพกฎจาราจรเป็นเหตุให้เกิดการจราจนติดขัดในช่วงโมงเร่งด่วน ทำให้นิสิตเข้าเรียนสายเป็นจำนวนมาก และส่งผลกระทบต่อการเรียนในที่สุด จึงเล็งเห็นความสำคัญ
- ฯลฯ
- บางคำบางประโยคปรับให้ชัดเจนขึ้นได้เช่น
- ขับรถไม่เป็นระเบียบ น่าจะเป็น จอดรถไม่เป็นระเบียบ หรือ ขับรถไม่เป็นไปตามกฎจราจร
- ฯลฯ
- กลุ่มภาพอิสระนี้ไม่น่าจะได้อ่านคำแนะนำวิธีการเขียนตามลิงค์ที่ส่งให้
กลุ่มดวงอาทิตย์
- เขียนย่อหน้าเกี่ยวกับปัญหาได้ดีครับ เว้นแต่ยังขาดข้อมูลเชิงปริมาณเพื่อสะท้อนความรุนแรงของปัญหา
- ประโยคสั้นกระทัดรัด เป็นเหตุเป็นผลดี (สะดุดความหมายนิดเดียวตรงที่ขีดเส้นใต้ แต่ก็เข้าได้ในการอ่านรอบสอง)
- ยังขาดอยู่สองประเด็นคือ แนวคิดในการแก้ปัญหา (ปัญญา) และภาพแห่งความสำเร็จที่จะเกิดขึ้น
- กลุ่มดวงอาทิตย์ ไม่น่าจะได้อ่านคำแนะนำในการเขียนก่อน
กลุ่มดอกบัว
- เขียนภาพแห่งความสำเร็จได้ดีครับ ... แต่ค่อนข้างเป็นนามธรรมมาก เดี๋ยวบันทึกต่อไปจะมาว่าวิพากษ์เรื่องวัตถุประสงค์ครับ
- ยังขาดบริบทของปัญหาครับ
- การใช้คำเชื่อม "จึง ต่อ แต่ และ ต้อง ฯลฯ" เช่น โครงการ...จึงคิด.... โครงการคิดไม่ได้ ควรเปลี่ยนเป็น ทีมนิสิตกลุ่มดอกบัวจึงมีแนวคิด.....
- การใช้คำกิริยาต่าง ๆ เช่น จัดสรรพื้นที่โดยการติดป้ายบอก ที่จอดรถถูกจัดสรรไว้แล้วโดยกองอาคารสถานที่ของมหาวิทยาลัย การติดป้ายเป็นถือเป็นการ "จัดการ" ให้การ "จัดสรร" นั้นเป็นไปตามวัตถุประสงค์ ลองดูความหมายของคำต่อไปนี้
- จัดสรร คือแบ่งสิ่งที่มีอยู่ออกเป็นส่วน ๆ ให้เป็นสัดเป็นส่วน เช่น จัดสรรงบประมาณ จัดสรรพื้นที่ ฯลฯ
- จัดหา จัดซื้อ จัดจ้าง จัดให้มี คือ สิ่งที่ไม่มีทำให้มีขึ้น
- จัดการ คือ การสร้างกระบวนการ การดำเนินการให้มี เพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์
- ฯลฯ
- กลุ่มดอกบัวก็น่าจะยังไม่ได้อ่าน คำแนะนำในบันทึกก่อนจะเขียนครับ
กลุ่มเพชร
- ชอบที่สุดคือการทำหัวกระดาษเป็นโลโก้รูปเพชรครับ หนังสื่อราชการหรือในหน่วยงานเกือบทุกหน่วยงานจะมีโลโก้หัวกระดาษแบบนี้ครับ ... แนะนำให้ทุกกลุ่มทำบ้างครับ ... เป็นแต่เพียงเพื่อฝึกศึกษานะครับ เพราะถ้าทำจริงต้องผ่านขั้นตอนการรับรองอย่างเป็นทางการ โดยเฉพาะตราสินค้าต่าง ๆ
- อ่านแล้วให้ความรู้สึกว่า ยังไม่ใช่หลักการและเหตุลของโครงการฐานปัญหาครับ เป็นเหมือนการเขียนบันทึกข้อความทั่วไป ที่มักขึ้นต้นด้วยคำเหล่านี้
- เนื่องด้วย เนื่องจาก.... ซึ่งเขียนตอนจะเริ่มเรื่องไปหาใครในหน่วยงาน
- ตามที่ .... เอาไว้ตอบหนังสือ หรือ ทำงานต่อเนื่องจากงานเดิม
- ด้วยข้าพเจ้า.... ซึ่งเอาไว้เขียนเรื่องของตนเอง
- ฯลฯ
- ยังไม่เห็นบริบทของปัญหา (สถานการณ์ปัญหาหรือสภาพปัญหา สาเหตุ และผลกระทบ)
- ยังไม่เห็นแนวคิดในการแก้ปัญหา
- เห็นภาพความสำเร็จ แต่ค่อนข้างเป็นนามธรรม ประเมินได้ยาก ... จะมาวิพากษ์ในบันทึกต่อไปครับ
- กลุ่มเพชร คงยังไม่ได้อ่านบันทึกแนะนำ ก่อนจะเขียนงานชิ้นนี้ครับ
กลุ่มกำปั้น
- กลุ่มกำปั้นเขียนได้ดีครับ แสดงว่าได้อ่านคำแนะนำตามบันทึกที่ส่งลิงค์ให้ (ที่นี่) มีปัญหาอย่างเดียวคือ เขียนแนวคิดในการแก้ปัญหาละเอียดเกินไป จนกลายเป็นการเขียนวิธีดำเนินการไป ควรเขียนสรุปภาพรวมให้เห็นเพียงรวบรัดชัดเจนเห็นแนวคิดเท่านั้น
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น